Thanh nhiệt - Bài thuốc Tam đậu ẩm

 


Chuyện Cấm Cười - Theo Lương y Hoàng Anh Tuấn/Y học phổ thông



Vào mùa Hè có những đứa trẻ ngực, đầu, trán thường nổi những mụn nhọt nhỏ sưng đỏ và rất đau. 

Nếu làm mủ và vỡ ra, thì chảy máu nhiều hơn chảy mủ, thứ ghẻ nhọt đó, thường làm cho trẻ con ăn không ngon, ngủ không yên, làm gầy yếu, thậm chí da mặt trở nên xanh vàng. Cũng có những đứa trẻ khi vào Hè khắp người bị nổi rôm sẩy to khác thường, có khi còn sưng đỏ và làm mủ.

Trong dân gian có kinh nghiệm cứ dến cuối mùa xuân đầu mùa Hè, người ta dùng tam đậu ẩm.

Tam đậu ẩm gồm 3 thứ đậu, Đậu xanh, Đậu đỏ hạt nhỏ, Đậu đen và Cam thảo chỉ dùng bằng 1/10 của các loại đậu. Nếu không dùng cam thảo, có thể thay thế bằng đường phèn.

Toa thuốc như sau:  Đậu xanh, Đậu đỏ, Đậu đen, mỗi thứ 20 gr, Cam thào 2 gr. Nấu lấy nước cho uống hoặc nấu thành chè cho trẻ ăn.

Suốt mùa hè, thỉnh thoảng nên nấu thành món chè cho trẻ con dùng, vừa để thanh nhiệt cho trẻ vừa giúp tránh làm giảm bớt tình trạng nổi sảy và ghẻ nhọt của trẻ.

Đậu xanh (Lục đậu):  Vị ngọt, mùi tanh, tính mát. Thanh nhiệt, giải độc, gjải nhiệt, chỉ khát, lợi thủy, tiêu viêm.

Đậu đỏ (Tiểu đậu):  Vị ngọt, nhạt tính mát. Tiêu độc, lợi tiểu, tiêu thủng.

Đậu đen (Hắc đại đẩu):  Vị ngọt, tính hơi ôn, vào kinh thận. Trừ thấp giải độc, bổ thận, bổ huyết.

"Tam đậu ẩm" có tên đầy đủ là Tam đậu ẩm tư", được thấy trong sách "Thương hàn tổng bệnh luận - quyển 4" của Bàng An Thường (1042 - 1099), có tác dụng hoạt huyết giải độc.

Với tác dụng thanh nhiệt, giải độc, Tam đậu ẩm vẫn được dùng vào lúc thời tiết nắng nóng.

Tuy nhiên, theo lý luận của Đông y thì:

* Màu xanh có liên quan đến tạng Can (gan), con mắt, bệnh về gan, mật.

* Màu đỏ, có liên quan đến tạng Tâm (tim), lưỡi và bệnh về tim mạch.

* Màu đen, có liên quan đến tạng Phế (phổi), lỗ mũi và bệnh về hô hấp.

Vì vậy, nếu biết khéo léo gia giảm chút ít, sẽ có hiệu quả cao hơn.

* Đậu xanh:  Can.  Đau đỉnh đầu, 2 bên thái dương, mắt sưng đỏ đau.

* Đậu đỏ:  Tâm  . Lưỡi sưng đau, nóng vùng trán, nóng vùng ngực.

* Đậu đen:  Thận  . Tai ù, lưng nóng, tiểu nóng, tiểu ít.

Giả sử một bệnh nhân khai nóng trong người, đau vùng đỉnh đầu, 2 mắt sưng đau. Dựa vào bảng trên cho thấy đây là dấu hiệu nhiệt (nóng - hỏa) nhiều ở tạng Can (gan).

Dùng bài Tam đậu ẩm trong trường hợp này sẽ là: Đậu xanh dùng lượng nhiều hơn đậu đỏ và đậu đen.

Thí dụ: Đậu xanh 30 gr, Đậu đỏ và đậu đen, mỗi thứ 20 gr.

Trường hợp khác có nóng nảy trong người kèm lưng nóng, nước tiểu ít, màu vàng đậm... Đó là trường hợp nhiệt nhiều ở tạng Thận, vẫn dùng bài Tam đậu ẩm nhưng dùng đậu đen lượng nhiều hơn 2 thứ đậu kia.

Bài thuốc sẽ là: Đậu đen 30 gr, Đậu đỏ và Đậu xanh mỗi thứ 20 gr.

Nếu có nóng nảy trong người, kèm nóng vùng trán, lưỡi sưng đau, nóng vùng ngực nhiều.... Đó là dấu hiệu có nhiệt nhiều ở tạng Tâm (tim).

Dùng bài Tam đậu ẫm: nhưng dùng đậu đỏ lượng nhiều hơn 2 thứ đậu kia. Dùng đậu đỏ 30 gr, Đậu xanh 20 gr, Đậu đen 20 gr.

Cũng đều dùng bài Tam đậu ẩm, nhưng biết dùng vị đậu đúng tạng bệnh, hiệu quả sẽ nhanh hơn nhiều.

Trong dân gian người ta còn thêm Đậu nành (đậu vàng - đậu tương), Đậu ván (đậu trắng) sẽ thành Ngũ đậu ẩm.

Mùa hè đến, mọi người thích dùng 5 thứ đậu này nấu cháo ăn được gọi là Cháo ngũ sắc. Ai cũng cho rằng cháo đậu ngũ sắc ăn rất tốt. Muốn ăn mặn, hoặc ăn ngọt, tùy sở thích của từng người.

Xin mọi người thử dùng để chữa bệnh nóng nhiệt .....

Pmanth, đã cũng được thấy sự hiệu quả giảm nhiệt bằng bài thuốc chỉ dùng duy nhất một loại đậu xanh. Vì lúc đó tôi chưa đọc được bài thuốc Tam đậu ẩm này.

Đã hơn một tháng nay không hiểu cơ thể chúng tôi bị bệnh gì, mà không ngủ được, đỉnh đầu, hai bên thái dương rất đau, trán và hai chân mày, mắt rất căng thẳng.

Đi châm cứu mỗi tuần hai lần, cùng uống các bài thuốc dược thảo trị mất ngủ, tất cả đều vô hiệu.

Thường thường những lần mất ngủ trước chúng tôi chỉ đi châm cứu một hoặc hai lần là đã ngủ, nếu nặng hơn thì dùng thêm thuốc dược thảo trị mất ngủ thì khỏi bệnh ngay.

Nhưng lần này thật là kỳ quái, châm cứu, uống thuốc đều không có hiệu quả, làm chúng tôi thật lo lắng và phiền muộn vì không hiểu tại sao lại sinh ra như thế.

Nhưng rất may cách đây 6 ngày, bà chị của chúng tôi bảo không ngủ được, chắc do trong người quá nóng, và chị ấy nấu 1 chén nhỏ đậu xanh với một nồi lớn nước, cho sôi vớt bọt, nhỏ lửa riu riu cho đến khi đậu hơi mềm nhưng vẫn còn nguyên hạt chưa bị vỡ vỏ, cho thêm ít đường phèn vào và bảo chúng tôi uống thay nước.

Thế là ngày hôm đó chúng tôi ngưng tất cả các loại thuốc tây và thuốc dược thảo trị mất ngủ, chỉ uống nước đậu xanh nấu này. Thật là tuyệt diệu, tối hôm đó chúng tôi ngủ được 6 tiếng rất sâu, và thế là cứ tiếp tục uống như thế cho đến hôm nay, bệnh mất ngủ đã không còn nữa.

Mặc dù, mất ngủ có rất nhiều nguyên nhân, nhưng riêng đối với chúng tôi, thì lần này chúng tôi bị mất ngủ vì tạng Can đã bị hỏa nhiệt (gan quá nóng).

Biểu hiện mà chúng tôi cảm thấy là:

- Đau ở đỉnh đầu, hai bên thái dương
- Trán, hai chân mày và hai mắt rất căng thẳng.

Vì vậy áp dụng bài thuốc Đậu xanh đã chữa đúng nguồn gốc của bệnh.

Bài thuốc Tam Đậu ẩm cũng chỉ rõ những biểu hiện khi tạng "Can" (gan) , "Phế" (phổi), và "Tâm" (tim) khi bị nhiệt sẽ có những biểu hiện khác nhau như thế nào, mà dùng bài thuốc giải nhiệt này.

Cũng nên nhớ bài thuốc này dùng khi các tạng phủ bị nóng nhiệt gây ra mất ngủ, mụn nhọt.....

Còn những nguyên nhân khác gây ra mất ngủ thì chắc sẽ không giúp. Tuy nhiên, thỉnh thoảng bạn cũng nên uống để thanh nhiệt cho tạng phủ cũng rất tốt cho sức khỏe. Vì các loại đậu này cũng chỉ là những thực phẩm tốt.

Mong rằng bài viết này có thể giúp cho những người đang bị nóng do nhiệt ở các tạng phủ gây ra mụn nhọt, hay mất ngủ.....(Pmanth)